منظومه های نحوی در ایران

دانشمندان مسلمان در شماری از علوم، برای تسهیل در امر آموزش و به خاطر سپردن مطالب، از قدرت نظم و موسیقی کلام بهره گرفته اند و قواعد و اساس آن علوم را به نظم کشیده اند. این دسته آثار به «منظومه های تعلیمی» موسوم اند. بیشترین نمونۀ این گونه منظومه ها در صرف و نحو عربی بوده است. در میان ایرانیان هم منظومه سرایی در شماری از علوم، به ویژه در نحو و صرف عربی، رواج گسترده ای داشته است. نوشتۀ پیش رو به معرفی برخی از منظومه های نحوی ایرانیان می پردازد. آنان گاه کتب پیشینیان، از جمله عوامل جرجانی، مفصّل زمخشری و کافیۀ ابن الحاجب و... را جهت سهولت یادگیری به نظم عربی کشیده اند، گاه همین آثار را به نظم فارسی ترجمه کرده اند، و گاه خود کتاب نحوی مستقلی به صورت منظومۀ عربی یا فارسی سروده اند.